Zachowek

należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Prawo do zachowku nabywa się zatem w tej samej kolejności w jakiej byłoby się powołanym na podstawie dziedziczenia ustawowego. Tym samym w pierwszej kolejności zachowek przysługuje dzieciom i małżonkowi. W dalszej kolejności prawo to uzyskać mogą obok małżonka zstępni dzieci, czyli wnukowie, ewentualnie jeszcze dalsi zstępni.  W przypadku braku zstępnych prawo do zachowku uzyskują rodzice spadkodawcy.

Jak wskazał Sąd Najwyższy instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy poprzez zapewnienie im, niezależnie od woli spadkodawcy, a niekiedy nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości ich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dn. 13.06.2013 r., sygn. akt: V CSK 385/12).

Jednakże nie są uprawnione do domagania się zachowku osoby, które zostały wyłączone od dziedziczenia, uznane za niegodne dziedziczenia, wydziedziczone lub które odrzuciły spadek bądź też  zrzekły się prawa do zachowku. Ponadto prawa do zachowku traci małżonek pozostający w separacji, lub przeciwko któremu spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

Jeżeli chodzi o wysokość zachowku, to zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – przysługuje dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku, to przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku lub ewentualnie do jego uzupełnienia.