Nawiązka

Nawiązka to jeden ze środków karnych przewidzianych w polskim prawie karnym. Istota nawiązki sprowadza się do zapłaty pewnej sumy pieniężnej na rzecz określonego podmiotu.  Co istotne nawiązka może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. Pierwszy oznacza, że sąd ma obowiązek orzec nawiązkę, np. za czyn o charakterze chuligańskim. Drugi  z kolei oznacza, że sąd może, ale nie musi jej orzec. Jednocześnie nawiązka może mieć charakter samodzielny lub występować obok kary lub innego środka karnego. Decyzja co do zastosowania tego środka karnego zależy zatem bardzo często od uznania sądu.

Podkreślić należy, iż nawiązka stanowi przede wszystkim środek karny, który pełni funkcję represyjną, dlatego też nie może jej utożsamiać z zadośćuczynieniem w rozumieniu prawa cywilnego. Z tych też względów nie podlega ona zaliczeniu na poczet ewentualnego zadośćuczynienia dochodzonego na drodze sądowej w procesie cywilnym. Nie pomija się jej jednak całkowicie, ponieważ zapłatę nawiązki bierze się pod uwagę przy określaniu wysokości zadośćuczynienia (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, sygn. akt I ACa 137/14).

Jeżeli w procesie karnym sąd orzeknie o obowiązku uiszczenia nawiązki w stosunku do kilku sprawców czynu zabronionego, to każdy z nich ma obowiązek uiścić ją samodzielnie. Niezależnie od zasądzenia nawiązki poszkodowany może dochodzić odszkodowania na gruncie przepisów prawa cywilnego.

Nadto sprawca wypadku komunikacyjnego, od którego zasądzono nawiązkę,  na podstawie art. 46 § 2 i art. 48 KK, nie może domagać się jej zwrotu od ubezpieczyciela (tak: Sąd Najwyższy, sygn. akt III CZP 129/06).

Nawiązka może zostać orzeczona nie tylko na rzecz pokrzywdzonego, lecz także na rzecz osób mu najbliższych (np. jeżeli w wyniku przestępstwa poszkodowany poniósł śmierć), jak również organizacji społecznych czy  Skarbu Państwa.

Maksymalną wysokość nawiązki, którą sąd może orzec, stanowi kwota 100.000 zł.

Co gdy sąd orzekł samodzielną nawiązkę a sprawca czynu nie chce zapłacić jej dobrowolnie? W takiej sytuacji należy wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, a po jej uzyskaniu skierować wniosek egzekucyjny do komornika, który w drodze egzekucji sądowej będzie ją egzekwował.